ΦΑΝΗ, ΣΤΕΛΑΚΗ, ΣΑΣ ΘΥΜΑΜΑΙ!

 Τελευταία εβδομάδα του Ιούνη. Μετά το παρατεταμένο ΟΥΟΥΟΥΦΦ! ανακούφισης για το κλείσιμο των σχολείων,  μετά την πρώτη χαλάρωση και ξεκούραση, έρχεται ο απολογισμός της χρονιάς που πέρασε. Μαζί, ξεφυλλίζοντας το άλμπουμ των αναμνήσεων, έρχονται σκέψεις για μαθητές μας των περασμένων χρόνων, για παιδιά που πέρασαν από τα χέρια μας και τα βοηθήσαμε ή δεν τα βοηθήσαμε, παιδιά που αγαπήσαμε, που δεν τα ξεχνάμε. 

Ένα τέτοιο παιδί ήταν ο Φάνης, μαθητής μου τα πρώτα χρόνια που εργάστηκα στο δημοτικό σχολείο. Τον Φάνη τον θυμήθηκα έντονα καθώς διάβαζα το λατρεμένο βιβλίο του Αντώνη Παπαδόπουλου «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΕΙΝΑΙ ΣΚΟΙΝΙΑ ΚΟΜΜΕΝΑ». Για την ακρίβεια, τον θυμόμουν σε κάθε σελίδα του βιβλίου και γινόμουν όλο και πιο αυστηρή κρίνοντας εμένα και τους τότε συναδέλφους μου για τη συμπεριφορά μας απέναντί του. Τον έβλεπα στον καθρέφτη του Στελάκη, του ήρωα του βιβλίου, να με κοιτάζει κατάματα με ένα «γιατί» στα μεγάλα όμορφα μάτια του. Ο Φάνης, ξεχασμένος κάπου στο παρελθόν μου, ξαναήρθε να με παρακαλέσει να μην τον ξεχνώ, ούτε εκείνον, ούτε τον Στελάκη, ούτε τα άλλα αλλιώτικα παιδιά. 

Σταματώ για λίγο για να παραθέσω κάτι από το βιβλίο που προανέφερα: 

«Ο Στελάκης είναι αλλιώτικο παιδί. Δεν ονειρεύεται. Κάνει ή δεν κάνει ό,τι του προστάξει η στιγμή. Το αλφαβητάρι της ζωής του δεν έχει ύψιλον, ήτα ή ωμέγα. Δεν έχει τόνους, δεν έχει ορθογραφία και κανόνες. Δύσκολο να τον καταλάβει κανείς! Στο χωριό, δηλαδή, κανείς δεν τον έχει καταλάβει. Αλαφροΐσκιωτο, καθυστερημένο ή κουτό τον φωνάζουν οι περισσότεροι. Οι πιο γραμματιζούμενοι παιδί με ειδικές ανάγκες και οι πιο γαλαντόμοι παιδί με ειδικές ικανότητες. Τίποτα απ’ όλα αυτά δεν είναι ο Στελάκης. Ένα ευαίσθητο παιδί είναι, μεγαλωμένο στην ορφάνια, δίχως να πάρει αγάπη από τους κοψοχέρηδες του χωριού ή μια σταγόνα πίστη, να μπορέσει μ’ αυτή να κολλήσει τα κομμάτια της ψυχής του.»

Το βιβλίο με τον Στελάκη είχε όμορφο τέλος. Το τι απέγινε ο Φάνης δεν το έμαθα, μιας και άλλαζα τότε συχνά σχολεία. Ο Φάνης δεν ήταν ορφανός, αλλά αυτό δε βοηθούσε πολύ. Ο Φάνης είχε γονείς που τον αγαπούσαν, αλλά δεν μπορούσαν να τον στηρίξουν, μιας και αδυνατούσαν να αποδεχτούν ότι ήταν αλλιώτικος. Ο μπαμπάς του ονειρευόταν ναν τον δει να σπουδάζει, ωστόσο δεν είχε την υπομονή να κάτσει να διαβάσει μαζί του… Η μαμά του τόνιζε σε όλους πόσες ικανότητες έχει ο γιος της αν βοηθηθεί – από ποιους εννοούσε άραγε; - αλλά η ίδια δεν άντεχε τον χαμό που προκαλούσε ο μικρός παντού και πάντα… Όσο για εμάς τους δασκάλους του, ο Φάνης ήταν εύκολος και δύσκολος μαζί. Εύκολος, μιας και ήταν καλόψυχος και γλυκομίλητος και δεν έμπλεκε ποτέ σε φασαρίες. Δύσκολος γιατί δεν μπορούσαμε να τον καταλάβουμε. Πίσω σε εκείνα τα χρόνια, οι πιο πολλοί από εμάς δεν είχαμε ακούσει τις λέξεις ΔΕΠΥ, μαθησιακές δυσκολίες, συμπεριφορική και ψυχολογική ανωριμότητα, κλπ. Εννοείται ότι δεν υπήρχε υποστήριξη από θεσμούς του σήμερα, όπως τμήμα ένταξης, παράλληλη στήριξη, ΚΕΔΑΣΥ, σχολικός ψυχολόγος, κλπ. Οπότε, όλοι μέναμε να συζητάμε στην καλύτερη περίπτωση, αν ο Φάνης είναι κουτός ή τεμπέλης, αν είναι ανίκανος να μάθει ή απλώς αδιαφορεί, αν οι γονείς δεν τον βοηθούν ή αν έτσι είναι φτιαγμένος. Δυστυχώς, καταλήγαμε συνήθως ότι είναι φυγόπονος και, εντάξει,  ένα απολυτήριο δημοτικού  θα το πάρει, έχει ο Θεός μετά, ας κάνουν καλά οι καθηγητές στο γυμνάσιο… Και περνούσε ο καιρός, και γονείς του Φάνη και δάσκαλοι ανταλλάσσαμε τα βέλη μας για το ποιος φταίει που ο Φάνης δε μαθαίνει γράμματα. Κι ο Φάνης στο προαύλιο πότε έπαιζε ξένοιαστος φτιάχνοντας φανταστικούς κόσμους με τους φίλους του, πότε κάθονταν περίλυπος σε μια γωνιά, πληγωμένος από τις φωνές μας που τον είχαν τσακίσει, επειδή έκανε το λάθος πράγμα τη λάθος στιγμή, επειδή είχε έρθει στο σχολείο χωρίς τσάντα, επειδή  είχε μπει σε γραμμή άλλης τάξης στην προσευχή… 

Άπειρη και νέα εκπαιδευτικός τότε, δε διέφερα σε τίποτε από το σύνολο των συναδέλφων μου στην αντιμετώπιση του Φάνη. Ευχόμουν μέσα μου είτε να γίνει ένα θαύμα και να στρώσει, είτε να αλλάξει σχολείο για να μας απαλλάξει από τους προβληματισμούς και τη γκρίνια των γονέων του. Για να ψάξω εγώ να δω αν μπορώ να βοηθήσω με κάποιο θαύμα, ούτε λόγος. Άγνοια και σκοτάδι. Ανικανότητα και αποποίηση ευθυνών. Όχι από αναισθησία, σας διαβεβαιώνω, από έλλειψη επιμόρφωσης και πείρας. 

Καθώς θυμάμαι μια τον Φάνη και μια τον άμοιρο τον Στελάκη, αναρωτιέμαι πόσα τέτοια παιδιά πέφτουν όλα αυτά τα χρόνια στα χέρια μας, είτε είμαστε γονείς είτε δάσκαλοι, και τι άραγε κάνουμε γι αυτά. Μόνο που σήμερα, με την τεράστια πληροφόρηση και δυνατότητες επιμόρφωσης και αυτοβελτίωσης, καμιά δικαιολογία δεν έχουμε να μένουμε άπραγοι ή αδιάφοροι απέναντί τους. Θα κρατήσω για μένα την αυτοκριτική μου και θα ετοιμάσω σχέδιο δράσης για τα επόμενα αλλιώτικα παιδιά που θα βρεθούν στην τάξη μου  ή στον περίγυρό μου. Το ίδιο προτρέπω και όλους όσοι παίζουν κάποιο ρόλο στη ζωή και την εξέλιξη αυτών των όμορφων παιδιών που με τη διαφορετικότητά τους κάνουν λιγότερο βαρετό τον κόσμο μας.