ΜΕΓΑΛΩΝΟΝΤΑΣ ΜΕ ΤΙΣ ΑΦΗΓΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΑΛΙΩΝ

Συζητάμε συχνά πόσο μας προβληματίζει ότι τα τάμπλετ, τα βιντεοπαιχνίδια και οι υπολογιστές έχουν γίνει οι σύγχρονες babysitter, με όσες αρνητικές συνέπειες αυτό έχει στην σωματική, κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών. Δεν ακούω ωστόσο συχνά την αντιπρόταση σε όλο αυτό, να συναναστρέφονται τα παιδιά παππούδες, προπαππούδες, θείους μεγάλης ηλικίας, ώστε να αποκομίσουν οφέλη ανυπολόγιστης αξίας. Έχοντας προσωπική εμπειρία, τόσο ως παιδί που απόλαυσα τέτοιες συναναστροφές, όσο και ως γονέας που εμπιστεύθηκα τα παιδιά μου στους ίδιους ηλικιωμένους «παιδαγωγούς», θα ήθελα να αναφερθώ στην αξία αυτής της διαδραστικής συνύπαρξης παιδιών – ηλικιωμένων. 

Είχα λοιπόν την τύχη να μεγαλώνω με ανθρώπους που έζησαν πόλεμο, κατοχή, φτώχεια, προσφυγιά, αγροτιά, σπουδές, ξενιτιά, διακρίσεις, εμφύλιο, γλέντια, έθιμα  και χίλια δυο βιώματα, από αυτά που ωριμάζουν τον νου και πλάθουν τις ψυχές. Μια επιπλέον τύχη ότι ήταν άνθρωποι δοτικοί, που αγαπούσαν τα παιδιά, απολάμβαναν να αφηγούνται ιστορίες ζωντανά και να βλέπουν τα γουρλωμένα ματάκια των παιδιών αφοσιωμένα στις αφηγήσεις τους. Έτσι, χωρίς κόπο και διάβασμα, χωρίς πίεση και άγχος, κατακτήσαμε αξίες και πήραμε μαθήματα ζωής, ενώ παράλληλα ενδυναμώσαμε τις σχέσεις μας με πλούσια συναισθήματα.

Ακούσαμε την ιστορία για τον καλόκαρδο γείτονα που συγκινήθηκε από το κλάμα του μωρού της γειτόνισσας, που έκλαιγε λόγω αφόρητης πείνας, και πρόστρεξε να δώσει μια χρυσή λίρα για να αγοραστεί ψωμί και μάθαμε για τη χαρά της προσφοράς και της δοτικότητας. 

Ακούσαμε την ιστορία για την επιστροφή της λίρας με το παραπάνω μετά τη νέα σοδειά και μάθαμε για την ευγνωμοσύνη στον ευεργέτη και την αξιοπρέπεια. 

Ακούσαμε την ιστορία για τον παππού που μοίραζε την μοναδική καραμέλα στα 7 για τα 7 παιδιά του και μάθαμε την ίση μεταχείριση και τη δικαιοσύνη, αλλά και τη χαρά που κρύβεται στα μικρά πράγματα. 

Ακούσαμε την ιστορία για το κορίτσι που έκρυβε στους θάμνους τα λαστιχένια παπούτσια πριν φτάσει στο σχολείο και προτιμούσε να πάει ξυπόλητο, για να μην την κοροϊδέψουν οι συμμαθητές, και μάθαμε για την τραγικότητα της φτώχειας και της ανέχειας, ιδιαίτερα στην παιδική ηλικία.

Ακούσαμε την ιστορία για τους νεοφερμένους πόντιους πρόσφυγες, που από κοινού έφτιαχναν  όλοι μαζί τα πλιθιά για να χτιστεί το σπίτι του ενός και συνέχιζαν έπειτα πάλι μαζί για το επόμενο σπίτι, ώσπου όλοι να τακτοποιηθούν και μάθαμε για την αξία της προσφορά προσωπικής εργασίας για το κοινό συμφέρον, που τόσο αισθητά λείπει στις μέρες μας.

Ακούσαμε την ιστορία για το παιδί με πρόβλημα όρασης που αγαπούσε τα γράμματα και διάβαζε όσο βοσκούσε τα ζώα στα λιβάδια, ρουφώντας γνώσεις και προετοιμάζοντας το μέλλον του στις σπουδές παρά τη φτώχεια, και μάθαμε  για τη δύναμη της θέλησης και της επιμονής.

Ακούσαμε την ιστορία για την «εντόπια» γειτόνισσα που είχε καλές σχέσεις με τους αντάρτες και μεσολάβησε ώστε να αποφευχθεί το κάψιμο του προσφυγικού σπιτιού των παππούδων, παρά τις όποιες ιδεολογικές πολιτικές διαφορές  και μάθαμε ότι ο άνθρωπος και η αγάπη είναι πάνω από κάθε ιδεολογία, από εκείνες που συχνά αποπροσανατολίζουν τους ανθρώπους.

Ακούσαμε την ιστορία για τη γιαγιά μας που αδιάκοπα και ακούραστα κουβαλούσε κάθε εβδομάδα το σακί με το ζυμωτό ψωμί στα παιδιά της από το χωριό στην Καστοριά, διασχίζοντας το ποτάμι με τα πόδια, ώστε να μπορέσουν να τελειώσουν το γυμνάσιο και μάθαμε τόσο για την προσφορά της μάνας  όσο και για την εκτίμηση που οφείλουμε στη μόρφωση και για την  επιμονή με την οποία πρέπει να την επιδιώκουμε πάσ θυσία.

Ακούσαμε την ιστορία για τον νεοδιόριστο δάσκαλο σε απομακρυσμένο χωριό, ο οποίος με σκληρή προσωπική εργασία, χωρίς βοήθεια από το κράτος, μετέτρεψε ένα παλιό καφενείο γεμάτο ποντίκια σε σχολείο για δεκάδες παιδιά, και μάθαμε ότι δυστυχώς η εκπλήρωση του καθήκοντος απαιτεί πολλές φορές θυσίες μεγάλες και η έλλειψη κρατικής ενίσχυσης μόνο με τέτοιες μπορεί να καλύπτεται. 

Ακούσαμε την ιστορία για το μικρό παιδί που με αφέλεια πήγε να ζητήσει το άλογο της οικογένειας από τους Ιταλούς που το είχαν επιτάξει και μάθαμε για το σκληρό πρόσωπο του πολέμου. 

Ακούσαμε ιστορίες για δύσκολα προξενιά μεταξύ προσφύγων και εντοπίων με άλλοτε καλή και άλλοτε δυσάρεστη κατάληξη και μάθαμε για τη ζημιά  που κάνουν στην κοινωνία οι φυλετικές και άλλες διακρίσεις και η καταδίκη της διαφορετικότητας.

Θα μπορούσα να γεμίσω σελίδες με τις ιστορίες που αγαπημένα χείλη μας έχουν αφηγηθεί και μας σημάδεψαν… Αντί γι αυτό θα σας προκαλέσω να ξαποστάσετε λίγο σε κάθε ευκαιρία και μαζί με τα παιδιά σας να στραφείτε για τέτοια τροφή στους παλιούς. Αφεθείτε στις αφηγήσεις τους, αναζητήστε την αλήθεια τους και δε θα χάσετε ούτε εσείς ούτε η πολύπαθη κοινωνία της γενιάς μας. Πολύτιμες πανανθρώπινες αξίες της οικολογίας, της οικονομίας, της αγάπης, της δικαιοσύνης, της ειρήνης και χίλιες δυο, αβίαστα θα χτιστούν και θα διαμορφώσουν το ήθος και την προσωπικότητα μικρών και μεγάλων. Την ίδια ώρα, οι κουρασμένοι απόμαχοι της ζωής, θα νιώθουν την ικανοποίηση ότι και τώρα, κοντά στο τέλος, η ζωή και η πείρα τους αναγνωρίζεται και παίρνει αξία. 

Κλείνω, εκφράζοντας ένα τεράστιο ευχαριστώ στους αφηγητές των ιστοριών του παρελθόντος, στους εν ζωή και σε όσους έχουν φύγει και με την ευχή να καταφέρουμε να αξιοποιήσουμε τα όσα μας παρέδωσαν.